|
|
|
|||
|
|
Fietstocht langs Wassenaarse oorlogsmonumenten |
|||
|
|
|
|||
|
Postbus 696, 2240 AP Wassenaar
Dr. Mansveltkade
|
Wassenaar bezit velen monumenten en gedenktekens die herinneren aan de oorlogsdaden of aan de bevrijding.
Start van de fietstocht is aan het Plein. Tip: neem voor alle zekerheid een plattegrond van Wassenaar mee.
Het Rode Kruis gebouw op het Plein 2, was tijdens de bezettingsjaren en daarna tot 1950 als kantoor ingebruik bij de Wassenaarse Distributie Dienst.
De Dorpskerk: hier bevindt zich, links naast de deur van de consistoriekamer, een steen die op 8 november 1947 is onthuld en herinnert aan de gastvrijheid die geëvacueerden en andere verdrevene uit Katwijk en Scheveningen in Wassenaar hebben ondervonden. In 1943 werden alle klokken gevorderd, ook die van de Dorpskerk. Enige trouwe gemeente leden hadden klok al eerder verwijderd en brachten de klok over naar de stallen van de Paauw aan de Pieter Twentlaan en verborgen haar onder balen stro. Toen de Duitsers de stallen vorderden werd de klok ontdekt. Eind 1944 werden 250 klokken waaronder die uit Wassenaar naar het Duitse Emdem over het IJsselmeer verscheept. In een zware storm liep het schip aan de grond voor de kust van Urk. Na de oorlog is het schip gelicht samen met de vijf eeuwen oude klok die na een kleine restauratie weer terugkeerde in Wassenaar. (De kerk is vandaag gesloten)
Schoolstraat richting Van Zuylen van Nijeveltstraat.
De Kleijnkinderschool in de Schoolstraat 5, hier was het Vendelkwartier van de NSB geves¬tigd. Het witte landhuis Neyenburgh, nr. 27, dit was het laatste half jaar van de bezetting in gebruik, als gemeentehuis.
Nu richting Wassenaarse Slag naar het strand.
Aan weerszijde van de Klip liggen tientallen bunkers van het complex Rijksdorp. Het unieke is dat de bunkers van het complex, gelegen aan de rechterzijde nog geheel intact zijn. Zelfs een unieke historische waarde bevatten. De bunkers deden dienst als verbandplaats, commando- en munitiebunkers. (Niet te bezichtigen)
Aan de Wassenaarse Slag zijn in de nacht van 27 op 28 februari 1944 zes Franse commando’s bij een landing om het leven gekomen. Op 3 mei 1985 onthulde de Franse ambassadeur in ons land daarvoor dit gedenkteken op het strand. De zes Franse commando’s moesten op verzoek van Engelse marine-inlichtingsdienst een verkenning van het kustgebied uitvoeren. Met de zgn. MTB’s werd tot dichtbij de kust gevaren dan ging men over in een Dory, een 7 pk motorsloep. De laatste honderden meters werden met rubberboten Dinghy. Wat was er misgegaan in die nacht? Het bunkercomplex Wassenaarse Slag (Stützpunct XXXV11H) gebouwd in 1943. Als onderd¬eel van Der Atlanticwall dat deel uitmaakte van de kustverdedigingslinie dat zich uitstrekte van de Franse kusten tot ver in Noorwegen. Nog altijd zijn hier de bunkers aanwezig. In de afgelo¬pen jaren is gebleken, dat vleermuizen delen van het complex gebruiken om te overwinteren.
Terug naar de Van Zuylen van Nijeveltstraat.
Van Zuylen van Nijeveltstraat nummer 110 was het onderkomen van de Luchtbeschermings-dienst.
In de voormalige Europaschool, nr 147, deze was lange tijd gevorderd door de Duitse bezet¬ter. En was na de bevrijding als interneringskamp in gebruik voor opgepakte NSB’ers.
Op De Lus, aan het begin van de Van Zuylen van Nijeveltstraat, staat een boom met een monument dat op 5 mei 1995 werd onthuld (50 jaar bevrijding) Joh. Goudeau tekende voor het ontwerp. Op 4 mei 1946 werd de krimlinde geplaatst. In oorsprong dateert het gedenkte¬ken uit 1947. Een zwerfkei afkomstig uit Willemsoord in Overijssel werd op 5 mei van dat jaar door de toenmalige burgemeester Baron Van Wijnbergen onthuld. De plaquette is in 1985 aangebracht.
Terug fietsen naar de Middelweg. Hier de Lange Kerkdam oversteken l.a. in de Prinses Marie¬laan de borden ‘Landgoederenroute’ volgen.
Raadhuislaan, het Raadhuis De Paauw was tijdens de meidagen 1940 ingericht als comman-dopost van het in Wassenaar gelegerde Regiment Huzaren Motorrijders. In 1942 kreeg Wasse¬naar een NSB-burgemeester, jhr D. De Blocq van Scheltinga, als hoofd van het gemeentebe¬stuur beter bekent als Domme Daan. Vóór het raadhuis werden de nieuwe leden van de (hulp)-politie geïnstalleerd.
Onder de bomen van park Rust en Vreugd stonden de brandstofwagens ten behoeve van de V-2's verscholen. Door inlichtingen uit het verzet wisten de geallieerde toch van deze opslaglo¬catie en werd hier ook regelmatig gebombardeerd. Hierbij werd de op de plaats van het huidige fabriekscomplex Menken-Landbouw, hygiënische Melkstal Rust en Vreugd Van Paridon zwaar beschadigt.
De Ursulakliniek. (Inmiddels gesloopt) In de kapel van voormalige psychiatrisch ziekenhuis was een gedenksteen aangebracht ter herinnering aan de twee zusters. Die tijdens een geallieer¬de bombardement van 28 december 1944 dodelijk werden getroffen in de kapel. Het interieur van de kapel heeft een bestemming elders gekregen. De gedenksteen is overhan¬digd aan de familie van de overleden zusters.
Villa Maarheeze, hier was de Inlichtingendienst Buitenland (IDB) en Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) gevestigd. Roerigheid rond de spionagegeschiedenis, de strubbelingen en intriges deed het kabinet Lubbers besluiten de IDB 1994 op te heffen. Even verder gelegen villa Bamestra op nummer 667 werden in de oorlog de gevorderde radio’s opgeslagen.
Landgoederenroute blijven volgen.
Op kasteel ‘Oud Wassenaar’ Heeft rijkscommissaris Seyss-Inquart veel hoogwaardigheidsbe-kleders ontvangen.
De Wittenburg. Op het terrein van Kasteel De Wittenburg, was vanaf september 1944 een montagewerkplaats van het V-wapen gestationeerd. Ook het wagenpark was hier onder gebracht. Op 27 oktober 1944 viel een vanaf De Wittenburg gelanceerde V-2 terug op de zuidzijde van het terrein. Hierbij kwamen 12 Duitsers om het leven. Tientallen malen is De Wittenburg en omgeving door geallieerde bommenwerpers bestookt. In het Kasteel werden eerder tijdens de oorlog ook enige tijd gedropte wapens opgeslagen, die buit waren gemaakt tijdens het bekende Englandspiel.
Kerkeboslaan in tot kruising Rijksstraatweg fietspad volgen tot de oversteek naar Kerkehout.
Kerkeboslaan nummer 4 is tijdens de oorlog bewoond geweest door de SS-er Hans Rauter, Generalkommissar für das Sicherheitswesen.
Rijksstraatweg oversteken naar Kerkehout.
Aan de straat Kerkehout is de toegang tot de Israëlische begraafplaats. Een hardstenen gedenkzuil waarop de davidster, en ook Hebreeuwse en Nederlandse teksten. Ter herinnering aan de 15.000 Haagse Joden die door de bezetter zijn weggevoerd en niet meer terugkeerden. Dit gedenkteken is onthuld op 28 december 1947.
Terug naar het fietspad langs de Rijksstraatweg richting viaduct.
Vanwege het Sperrgebied rond Clingendael werd de route van de gele tram gedeeltelijk verlegd. De tram die hier maakte hier de oversteek van de zijdeweg naar de Zijdelaan achter het viaduct. Door het schaarser worden van de elektriciteit werd de 20 minuten dienst omgezet in 30 minuten. Op 27 november bleven tenslotte alle trams in de remise staan in afwachting van betere tijden. Allen de gisttram reed vanaf de Gistfabriek in Delft naar Wassenaar om de Bakkerijen van de Broodnodige gist te voorzien.
Na het viaduct richting Renbaan Duindigt.
Op het Landgoed Duindigt werd vanaf oktober 1944 tot en met maart 1945 honderden V-2 raketten richting Antwerpen en Londen gelanceerd. Nog altijd zijn hier de kraters te zien van mislukte lanceringen. In maart 1945 werd het terrein door de geallieerde bommenwerpers bestookt, waardoor het terrein grote schade opliep en de bebouwing werd verwoest. Van het landhuis is alleen nog de fundering en vloerdelen zichtbaar. De grote beuken zijn de granaat inslagen ook nog zichtbaar. De grote kraters zijn ingericht als duinmeer en dienen als vis- en zwemwater. Wernher von Braun, hij ontwikkelde tijdens de Tweede Wereldoorlog de V-1 en V-2. Na de oorlog in 1960 werd hij directeur van het Marshall Ruimtevaartcentrum en hij zich voorname¬lijk bezig gehouden met het ontwerpen van Saturnus raketten. De stuwraketten van de Apollo vluchten.
Operatie Manna op zondag 29 april 1944 hoorde je het gebrom van Britse Lancaster bommenwerpers. Via de bommenluiken en gooide men met uiterste precisie de kostbare lading naar beneden. De lading bestond uit biscuits, vlees, groente, meel, gist, melk, kaas, margarine, suiker, eierpoeder, sigaretten en zelfs peper en zouten. De voedseldroppings vonden hier op de Renbaan Duindigt plaats. Op 30 april 1995 is hier een plaquette onthuld met de tekst “In dankbare herinnering aan de levens reddende voedseldroppings” die hier hebben plaatsgevonden.
Klein stukje terug fietsen en r.a. het fietspad door het Clingendaelbos.
In het bos is rechts gelegen de Prinses Julianakazerne. Deze naar Duits ontwerp gebouwde kazerne was in de oorlog in gebruik bij de Grüne Polizei.
Clingendael. Aan het eind van de oprijlaan links, staat het (vernieuwde) vroegere koetshuis. Een bronzen plaquette herinnert, dat hier in mei 1942 door Heinrich Himmler in het bijzijn van onder anderen Seyss-Inquart en Rauter twee leden van het verzet E.J. Jordaan (overleden in Mathausen) en W.A.H.C. Boellaard hier ondergingen. Huize Clingendael dat vanaf juli 1940 tot Dolle Dinsdag, 5 september 1944 de woning was van Rijkscommissaris Seyss-Inquart en zijn gezin.
Via Clingendael weer terug naar de Van Alkemadelaan richting Scheveningen. Landscheiding-weg naar TNO terrein. Toegangshekken naar de Waalsdorpervlakte.
Op de Waalsdorpervlakte vindt u vier verbronsde kruisen en het gedenkteken ter gedachtenis aan alleen die hier door de bezetter zijn gefusilleerd. De luidklok dateert uit 1959. Sinds 1946 tijdens Dodenherdenking komen duizenden hier om de gevallene te gedenken. “Een offerplaats der Natie, een pelgrimsoord voor velen”, zoals Van Kolfschoten de Waalsdorper¬vlakte noemde.
Terug fietsen naar de parallelweg Landscheidingsweg (Oude Waalsdorperweg) langs de sportvelden richting Buurtweg nu naar Wassenaar en Landscheidingsweg oversteken.
Op Voorlinde was de familie Jonkheer en mevrouw Loudon woonachtig, eigenaars van Voorlinden. Hier was voor de oorlog het 14e Luchtdoelbatterij gevestigd, een ‘home’ voor gemobiliseerde, dat later werd ingericht als Revalidatieheim. Op 9 maart 1944 is Voorlinden gebombardeerd door de geallieerden na de oorlog werd het huis ingericht als Kleuterkolonie¬huis van de Prinses Magrietstichting.
Einde Buurtweg langs Auberge de Kieviet, fietspad langs de Groot Haesebroekseweg volgen tot aan de Nachtegaallaan, nu r.a. einde laan l.a. Schouwweg in.
Begraafplaats ‘Het Lange Duin’ aan de overzijde van het oorlogskerkhof lag sedert 1940 aan de andere zijde. In 1982 werd kerkhof opgeheven Links zien het monument voor de gesneuvelde soldaten, omgekomen burgers en gefusilleerde verzetsstrijders. Het monument stond oorspronkelijk aan de overzijde. Al tijdens de oorlog zijn slachtoffers het monument gedateerd uit december 1952. voorstellend een stervende strijder. Nog elk jaar vindt hier aan de Schouwweg de officiële herdenking plaats in aanwezigheid van burgemeester, op 4 mei.
Voor hen die vielen.
Met dank aan: Stichting Wassenaar ‘40 - ‘45 Historische Vereniging Oud Wassenaer Stichting Historisch Centrum Wassenaar
Boeken: Wassenaar in de Tweede Wereldoorlog
Bunkercomplex Wassenaarse Slag Bunkercomplex Rijksdorp Het Drama bij de Wassenaarse Slag Bunkers in het Duinlandschap Uit de geschiedenis van de Dorpskerk Gelukkig in Gods naam. Villa Maarheeze |
|||
|
|
|
|||
|
|
|
